Showing posts with label Chin Historic People. Show all posts
Showing posts with label Chin Historic People. Show all posts

Friday, February 19, 2016

Pu Rev. Don Hre Dun ih thuanthu tawi


Pu Don Hre Dun cu Pu Ca Thuan (Laizo – Zalai, Laisak) le Pi Hrang Tlem (Laizo – Zalai, Zahup) ih fapa a si ih April 10, 1947 ah Laizo – Zalai khua ah a suak. Kum 1969 ah matric a ong ih, Mandalay University ah Zoology Major a lak; kum 1971 ihsi in Karate a lek thok ih, kum 1975 ah BLACK BELT le B. Sc a lak theh hnuah, kum 1980 ah Zoology Department ah hnatuan a ngah. M. Sc cu kum 1982 ah an pek. Kum 1981 ah Pi Zing Cuai thawn an neiaw ih, fanu pahnih le fapa pahnih an nei; an zaten degree an ngah thluh zo. Suikuk (Bingbi Par) cu Myanmar TV & Radio, Chin Program ah hna a tuan.

Pu Don Hre Dun cu a pa in 1947 kum ih Civil War ah a rak liamsan ih a nu cu Col. Hrang Thio-ih farnu, nautabik sangtu a si ih, 2001 ah a rak liamsan.

source: CT interview
Credit: vapualforum

Rev.Dr.S.Hre Kio


Rev.Dr.S.Hre Kio cu kum 1935 March thla ni (19) ah Hakha peng, Zokhua ah a suak. A pa cu Rev. Sang Fen a si ih, a nu cu Pi Kawl Dong a si. Kum 1945 June in Zokhua phun li tlawng ah tlawngkai a rak thok. 1949 kum ah phun li a ong. 1949 kum ihsin Hakha phunhra tlawng ah a kai ih 1956 ah phunhra a ong. Phunsang tlawng kum khatnak cu Rangoon ih Htidan College ah a kai ih kum hnihnak in Rangoon University ah a kai ih kum 1960 ah BA a ong.

Kum 1960 June thla in India ram ih Serampore College ah a kai ih kum 1963 ah
BD (Bacherlor of Divinity) dikari cu a pakhatnak dinhmun in a ong ih laksawng ah
cabu le sunloihnak capi tampi a ngah.

Rev. Dr. S. Hre Kio cu India ram ihsin Kawlram ah a tlung ih kum 1963 June thla
thar in Falam Baibal Tlawng ah kum khat sung saza a tuan. Kum 1964 ihsin kum 1973
December thla tiang Falam Baptist Church, Falam ah Pastor a tuan. Kum 1974 January
ni (1) ih Falam tong in Baibal ca (Thukam Hlun) let hnatuan a thok ih kum 1978
January ni (8) ah a theh. Kum 1978 May thla in 1979 April thla tiang Hakha Baptist
Church, Hakha ah Pastor a tuan. 1979 May thla sungah America ah Ph.D zir dingah
Laitlang ihsin an pok suak ih August ni (3) ah America an thleng.

Kum 1980 in Ph.D course a kai thok ih May 13, 1985 ah Ph.D dikari a ngah.
Hakha ih Pastor a tuan lai khalah siseh, Ph.D a zir lai khalah siseh Falam tong ih Baibal
ca (Thukam Thar) leh hnatuan cu a tuan ceem ringring phah ih kum 1985 September
ni (2) ah a theh.

Kum 1986 in United Bible Society ah hnatuan a thok. Baibal an lehmi zohfel
saktu Consultant hna a tuan. Tong phun tampi a thiam ih Baibal let hnatuan tla a tuan
cia ruangah a hnatuanpi pawl hnakin a hnatuan a tam. A hnatuannak ih zung a tuahnak
hmun cu Guam ah a si. Guam ihsin Myanmar, Micronesia, Papua New Guine le Solomon
tikulh pawl ih Baibal lehmi zohfelnak hna a tuan.

Dr. R. Ni Khuai


Dr.R.Ni Khuai cu Falam peng Lumte khua mi a si ih kum 1919 September ni 19
ah a suak. A pa cu Wkh Major Kap Cong (MBE; BGM) a si ih a nu cu Pi Lang Hngel
a si. Suahpi unau pali a nei ih amah hi upabik a si.

Kum 1925 June in tlawngkai a thok. Phun hrek ihsin phun li tiang Congkua
phunli tlawng ah, phun nga ihsin phun sarih tiang Falam Middle School ah, phun riat le
phun kua cu Sagaing High School ah, phun hra cu Rangoon ih St.John High School ah
a kai ih 1937 kum ah phun hra a ong. I Sc cu Rangoon State College in a ong. Second
MBBS cu Rangoon Medical College in 1940-41 ah a theh. Kum 1943 in India ram ih
University of Lucknow ah sibawi a zir peh ih kum 1949 December ni (20) ah MBBS
dikari a ngah. Laimi lakah a hmaisabik MBBS dikari ngahtu a si.

India ihsin a tlun tikah Rangoon ih General Hospital (RGH) ah hnatuan a thok.
Kum khat RGH ih hna a tuan hnu kum 1952-1955 sung England ram ih Edinburge
University ah Surgery Special in a zir ih ‘A’ class in a ong. Kawlram sungah FRCS dikari
ngahtu a pahnihnak a si. Curuangah acozah upa in Rangoon ih sibawi zirnak tlawng
sazaci (professor) tuan dingin hnatuan an pek. Asinain a pa ih thu a ngainak in siseh,
amah thinlung suak ih Lairam le Laimi phun a seherhnak ruangah siseh Rangoon ih
Professor tuan dingah cohlang lo in thu a khirh. Curuangah amah ih hrilnak bangin
Falam sizung ih hnatuan dingin kum 1957 ah acozah in an thlah.

Pu E. Van Kyi

SUAHNAK KHUA LE RAM
Pu Van Kyi cu Falam peng Locom khua ih um Pa Khuang Zal le Nu Saw Hlai te
ih fapa upa sawn a si ih kum 1929, February ni 8, Locom ah a suak.

TLAWNGKAINAK
Kum 1937 June in Congkua phunli tlawng ah tlawngkai a thok ih 1942 kum ah
Falam Acozah A/V tlawng in phunnga a ong. 1942-1944 sung cu Leitlun ralpi
veihnihnak ruangah tlawng a pit thluh ih khua ah Lothlo in a um. Kum 1945 in Falam
ah tlawng a kaisal ih phun sarih tiang a zir. Phunriat ihsin phunhra tiang cu Rangoon ih
St.John Diocean Boys High School le Cushing High School ah a kai ih 1951 ah phunhra
(Matriculation) a ong. Kum 1952 in University of Rangoon phunsang tlawng a kai ih
kum 1956 ah BA (Ed) a ong. B.Ed dikari cu a hnu ah a ong leh.

HNATUANNAK
Kum 1956 June ihsin Mindat State High School sazaci a tuan thok ih kum 1968
ah Burma Educational Service (Senior grade) vuanthok rank in Lairam hmun dangdang
ah High School sazaci a tuan vivo. Kum 1972 ah Myone Tlawng vuanthok (TEO) a
ngah. Kum 1977 December thla in Hakha khua ih Chin Pinee Pingiazi zungah Pinee
Pingiazihmu bawmtu (Sitsizi) a tuan. Cu theh in Pinee Pingiazihmu bawmtu (Simaan)
a tuan. Kum 1985 July ni (1) in Chin Pinee Pingiazihmu (Sitsizi) a ngah ih 1988 June
ni (12) ah Pinee Pingiazihmu a ngah. Kawlram hmun dangdang ah tuanloin kum (35)
sung rinsantlak le zuamzet in Lairam sung lawng ah tlawng le zung ah fimthiamnak lam
hna a tuan. Kum 1991 January ni (1) ah kum kim pinsin a laak. A tu tiang a dam lai ih
Falam khua, Cinmual veeng ah a um.

Pu Vum Thu Maung

Pu Vum Thu Maung cu kum 1900 April thla ah Mindat Peng Vumthu khua ah
a suak. Pu Than Pet Maung le Pi Kee Law Mang Yaung te ih fapa a si ih suahpi mipa
(4) le nunau (2) a nei.

Pu Vum Thu Maung cu Mindat phunli tlawng ah phunli tiang a kai theh hnu ah
Mindat kiang ih Taungtet phungki tlawng ah phun (7) ong tiang a kai. Tlawng a suak
hnu kum 1917 ah ralkap a lut. Kum 1918 ah Havidar (Senthum) a ngah. 1919 kum ah
Jemedar (Bokhat) a ngah. 1922 kum ah Subedar (Bohnih) a ngah. Kum 1924 ah ralkap
ihsin a suak ih kum 1925 June ni (1) in amai’ khua Vumthu ah National tlawng a din ih
amah khal zirhtu a tuan cih.

Pu Vum Thu Maung hi Mirang ralbawi pakhat asinain ukawkdan ah a lung a
kim thei lo ruangah ralkap ihsin a suak hnu kum 1934 March thla ah Mindat peng
Matungnu khua ah Laimi phun remnak pawlkom a din ih September ni (24) ah palai
tonkhawmnak Niwazi khua ah an tuah. Cuihsin thok Kawlram mahte ukawknak
ngahtheinak dingah Duhbama Asiazung pawlkom pawl thawn pehtlaiawknak an nei.

PU THANG TIN LIAN

Pu Thang Tin Lian cu Tlauhmun Miuk Pu Van Nawl le Pi Khuang Tin Tial
teih fapa neihsun a si ih kum 1895 ah Tlauhmun khua ah a suak. A suah hlanah
mang an manmi cu, Singai Lal hlun Pu Ro Za Thang ih mang ah “Vancungmi in
pumtek thipi hlum, ke zungpi tia pakhat a pek”. Pu Ro Za Thang cun, ‘Pu Van Nawl in
fapa a nei ding’ ti a theihthiam ruangah a mang cu a va sim. Asinan Pu Van Nawl cun
lung dok, lung dok lo in a um. Ziangahtile, a nupi in fanu lawnglawng a hrin theu
ruangah a zumtheilonak a si. Dokhar Lal Pu Than Zam khal in mang pakhat a
manmi cu, a thizomi pa, Pu Thla Ceu in, “Than Zam, na u Van Nawl in fapa a nei
ding. A hmin ah Thang Tin Sawn nan sak pei”, ti in a sim hnuah a thang. Pu Van Nawl
ih nupi Pi Khuang Tin Tial khal fa a von ngaingai ih a suah nithla a kim tikah fapate
a hring ngaingai. Nau hmin sak ding an pol tikah Pu Than Zam mang ih Pu Thla
Ceu simmi “Thang Tin Sawn” cu an duh bik. Asinan mithi sakmi hmin za teih lak
thluh a tha lo an ti ih nau hmin cu, Thang Tin Lian ti in an sak. Pu Thang Tin Lian
in suahpi farnu pasarih a nei.

Pu Thang Tin Lian cu kum 1906 in Falam Burmese Middle School ah tlawngkai
a thok. Kum 1913 ah phun sarih a ong. A tlawng kai laiah ca a thiam thei zet. Chin Hills
Superitendant Mr. Street khal in laksawng ah ngun tangka a pek. Cozah phun sarih
camibuai ah khal Kawl ram sungah pathumnak a ngah thei ti in U Po Khaw (Assistant
Inspector of Schools) in thuthang ah a than dah. Pu Thang Tin Lian cu mi cakvak, ram
tawi thei zet a si ih sa kaap thei zet khal a si. Ramsa phunkim, Vui, Fung, Pawpi,
Tlavang le ramsa dang tam pi a kaap. Amah cu ruangrai tha, mi cak zet a si ih a san lam
khal pinga le ruhpibok pahra a sang. A pa Pu Van Nawl A.T.M hminthatnak laksawng
a lak lai ah khal Shwedagon Pagoda a sannak bik, zohman kaingamlonak hmun a kai ih
cuih hmun in tih lo tein leilung ah a dawp dah an ti.

Pu Hlur Hmung

Pu Hlur Hmung cu Lumbang Miuk Pu Naih Vum le Pi Zun Bawi te fapa
upabik a si-ih kum 1895 October 8 Lumbang khua ah a suak. Amah kumkua a kim
in Falam ah tlawng a kai. A pa Pu Naih Vum thih hnuah khal a nu in tlawng a kaiter.
Kum 1912 ah Kawl ca phunsarih a ong. Kum 1914 June 4, Pu Hlur Hmung kum
hleikua a kim tikah Mirang kumpi in Lumbang Miuk tuan dingin ca a peek.

Leitlun ralpi veikhatnak a cem hlanah Mirang kumpi in France ram ah Labur Corps
tuan ding a fial tikah a uk sungih pacang tha hrilmi 152 le Lai ralkap 600, Kawl ram
hmun tin ih hrilmi pacang tha 1200 thawn France ram an feh. Kum 1917 October 17
ah Yangon ihsin France ram lam pan in tlangleng le tangphawlawng in an feh vingvo.
France ram Liue khua kiang Buhe hmun ah an um. 78, Burma Labour Company,
Indian Expecditionary Force “A” ah Lai ralkap hotu Havildar a tuan. Ralram kuat
dingmi hriamhrei phunphun le ration pawl, motor le tlangleng sungih san le suah,
tlangleng zin laih hi an tuanmi a si.

1918 February thla sungah ni 10 khuan in London ih an Museum zoh ding
an feh. An hmuhdahlomi, Arcang mei piruk sau, Vuiho pikua sau ih pihnih tuum,
dongkua sahmi thingtan le suitum vawhpi tia tla an hmu. King George V thawn khal
an tongaw. Kum 1919 January 9 ah France ram in Kawl ram ah an tlungsal. February
26 ah Yangon khuapi an thlengsal ih Kawl ram Governor in a hmuak. Cuih ni ah
tlangleng in Sagaing ah an lan. 1919 March 21 ni ah Lumbang a thlengsal. A uksung
ih ralkap pawl thawn khua sung pawl in an hmuak.